شناسايي تكنيك ساخت گچبري هاي منحصر بفرد مدرسه ركنيه ( بقعه سيد ركن الدين) شهر يزد:

کاربرد گچ و گچبری درایران از دیرباز دارای اهمیت فراوان بوده. این هنر به عنوان جزئی از تزيینات ، از ساختمانهای اشکانی آغاز می گردد وتا اواخر دوره قاجار به طور مداوم مورد استفاده قرار گرفته و شاهکارهایی را می آفریند .

ایرانیان گچ بری را به چنان ظرافت و تنوعی رساندند که هیچ ملت دیگری در استعمال این ماده با ایشان برابری نمی کند .اوج درخشش هنر گچ بری ایران در دوره ایلخانی ظهور می یابد .

شهر یزد در این زمان تحت حکومت فعلی خاندان آل مظفر اداره می گردید و به علت آرامش نسبی حاکم برآن آثار بی نظیری در سطح شهر قابل شناسایی است به طوری که می توان از بررسی بناهای آل مظفر به سبکی خاص به نام« سبک یزد» دست یافت .

یکی از معروفترین بناهای قرن هشتم شهر یزد «مدرسه رکنیه » یا« بقعه سید رکن الدین»می باشد. تزيینات این بنا از منحصرترین تزيینات بناهای آل مظفر شهر یزد وسایر بناهای ایلخانی ایران می باشد.

دراین میان گچ بریهای بنای مذکور به علت مواردی چون ظرافت ، گستردگی ، نقوش پیچیده ومهم تر از همه ، نوع و تکینک اجرا ، بیش از پیش توجه را به خود معطوف می سازد .

در هيچ يك از منابع مدون اشاره اي به تكنيك ساخت گچبري هاي فضاي زير گنبد بناي ركنيه نگرديده و حتي در برخي از متون به اشتباه آنها را نقاشي ناميده اند .

ظرافت بیش از پیش تزيینات گچی و گذشت سالیان متمادی وهجوم عوامل آسیب رسانی که موریانه از مهمترین آنها است ، سبب ریزش مداوم این اثر بی نظیر گردیده است .

واحد مرمت آثار پايگاه ميراث فرهنگي شهر تاريخي يزد به منظور دستیابی به روش حفاظت اصولی و علمی از گچبري هاي مذكور علاوه بر مطالعات تاریخی _ تطبیقی ، بررسی نقوش و... ، شناسایی تکنیک ساخت را در اولويت قرار داده است ، چرا كه بدون شناخت فن و چگونگي ساخت اثر ، اطلاعات مورد نياز جهت حفاظت از هر اثر هنري ناقص و بي پايه و اساس خواهد بود.

در اين بين عملیات مستند نگاری و نمونه برداری، تعداد لایه های متعددی را نشان می داد . انجام آزمایش های شیمیایی تر و دستگاهی چون XRD, IR, SEM برای شناسایی کیفی عناصر تشکیل دهنده لایه ها وهمچنین مطالعات میکروسکوپی ، دونوع تکنیک ساخت را دربنا تائید می کرد ،كه براي اولين بار در سطح ايران اقدام به شناسايي و نمونه سازي از اثر مذكور گرديده است.

از طرفی نقش استاد کاران محلی و مصاحبه وهمفکری مداوم باآنها را هرگز نباید فراموش کرد .

به عبارتی انجام آزمایش های مورد نظر، در تایید نظریه استاد کاران وبرقراری تعادل علم وسنت از وظایف اصلی یک مرمتگر در برخورد با مواد ومصالح سنتی است .

انجام عملیات نمونه سازی از یک طرف در رسیدن به نکات و ظرایف قابل لمس در حین اجرا کمک کرده ، واز طرف دیگر وسیله ای جهت انجام سایر امور آزمایشی از قبیل شناسایی روش حفاظت را در اختیار قرار می دهد .

اين پروژه در مدت دو ماه ( 1/10/ 84 تا 25/ 11 /84 ) ، پس از انجام مطالعه و ساير عمليات ميداني و پژوهشي به نتيجه مطلوب رسيده و تا اواسط اسفند ماه سال 1384 و

اتمام نگارش نهايي نتايج مذكور در اختيار علاقمندان قرار خواهد گرفت

يزد فردا                                            خانم الهه خاكباز الونديان

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا